႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင့္ျခင္း လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ လိုက္နာရမည့္ က်င့္ဝတ္မ်ား

လိုက္နာရမယ္႔ က်င့္၀တ္ေတြထဲမွာ နိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး၊ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း၊ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္၊ ေၾကာ္ျငာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ တရားရံုး စတဲ႔ က႑ေအသီးသီးမွာ သက္ဆိုင္ရာ သတိထားသင့္တဲ႔ အခ်က္မ်ားစြာ ပါ၀င္ပါတယ္။

႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင့္ျခင္း လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ လိုက္နာရမယ္႔ က်င့္၀တ္ စုစုေပါင္း ၃၂ ခ်က္ ရွိျပီး အျပည္႔အစံု ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

တိက်မွန္ကန္မႈ

၁။ သတင္းထုတ္လႊင့္ရာတြင္ တိက်မွန္ကန္မႈ ရွိေစရန္ အထူးႀကိဳးစား ေဆာင္႐ြက္ရမည္။ ထုတ္လႊင့္ျခင္းမျပဳမီ သတင္းအားလုံးကို တတ္စြမ္းသမၽွ စစ္ေဆးရမည္။ မည္သည့္ သတင္း အခ်က္အလက္ကိုမၽွ မိမိတို႔လိုရာသို႔ ဆြဲမေရးရ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ လိုရင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို တမင္သက္သက္ ထိန္ခ်န္ျခင္း မျပဳရ။ ႐ုပ္ပုံႏွင့္ အသံမ်ားကို လိုရာဆြဲ တည္းျဖတ္ျခင္း မျပဳရ။

၂။ သတင္းအရင္းအျမစ္မ်ား၊ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ကိုးကားစကား စသည္တို႔ကို မဟုတ္မမွန္ လုပ္ႀကံ ဖန္တီးျခင္း၊ သတင္း႐ုပ္ပုံမ်ားကို ဆက္စပ္ဖန္တီးျခင္း မျပဳလုပ္ရ။

၃။ သတင္းႏွင့္ အစီအစဥ္ထုတ္လုပ္ရာတြင္ မိမိကိုယ္ကို မည္သည့္႐ုပ္သံလုပ္ငန္းမွ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ႐ိုက္ကူး ထုတ္လႊင့္ရန္ ရည္႐ြယ္ထားေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ဝန္ခံရမည္။ အျခားသူ တစ္ဦးဦးအျဖစ္ လိမ္ညာ ဟန္ေဆာင္၍ သတင္းရယူျခင္း၊ ေမးျမန္းျခင္း မျပဳလုပ္ရ။

၄။ တိက်မွန္ကန္မႈမရွိေသာ သတင္းကို ထုတ္လႊင့္ျခင္းျပဳမိလၽွင္ ထိုသတင္းကို ေဆာလ်င္ႏိုင္သမၽွ ေဆာလ်င္စြာ ျပန္လည္ ေျဖရွင္းေပးရမည္။ ေျဖရွင္းခ်က္ကိုလည္း သတင္းမွား ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ထင္ရွား ေပၚလြင္ေအာင္ ေဖာ္ျပေပးရမည္။

၅။ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင့္သည့္ ဌာနမ်ားသည္ သတင္းထုတ္လႊင့္ရာတြင္ ပုဂၢလိက ထင္ျမင္ယူဆခ်က္၊ အာေဘာ္မ်ား ထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္မႈ မျပဳရ။ သတင္းႏွင့္ မ်က္ေမွာက္ေရးရာ အစီအစဥ္မ်ားတြင္ သတင္းေထာက္မ်ား၊ တင္ဆက္သူမ်ား၏ သေဘာထားအျမင္မ်ား ပါဝင္ျခင္းကို ေရွာင္ရွားရမည္။

ဂင္းနစ္စံခ်ိန္သစ္ တင္လိုက္တဲ႔ ၁၄ နာရီၾကာ ေခၽြးနံ႔ေပ်ာက္ေဆးေၾကာ္ျငာ

ႏိုင္ငံေရး

၆။ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ ျပယုဂ္ႏွင့္ ေဘးကင္းလုံၿခဳံမႈကို ထိခိုက္ေစမည့္သတင္း၊ ဓာတ္ပုံ၊ အ႐ုပ္ႏွင့္အသံ၊ (Graphic) မ်ားကိုထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္ျခင္း မျပဳရ။

၇။ ႏိုင္ငံတကာေရးရာသတင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လၽွင္ ဘာသာျပန္ဆိုရာတြင္ သုံးႏႈန္းသည့္ ေဝါဟာရ မ်ား၊ အေခၚအေဝၚမ်ား၊ စကားလုံးမ်ား၊ ေဝဖန္သုံးသပ္ခ်က္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ လြတ္လပ္၍ တက္ႂကြၿပီး ဘက္မလိုက္ေသာ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒႏွင့္အညီေရးသားရမည္။

ဘာသာေရး

၈။ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး မုန္းတီးမႈမ်ားကို လႈံ႔ေဆာ္ရာေရာက္သည့္ သတင္းမ်ား၊ အစီအစဥ္မ်ားကို ထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္ျခင္း မျပဳရ။

၉။ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားအား ေဖာ္ျပရာတြင္ျပက္ရယ္ျပဳျခင္း၊ ေစာင္းေျမာင္း ထိပါးျခင္း မျပဳရ။ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္းအား အေသးစိတ္ေဖာ္ျပျခင္း မျပဳရ။ အျခားဘာသာမ်ားကို ပုတ္ခတ္ထိပါးရာ ေရာက္သည့္ ျပကြက္မ်ား၊ အေျပာမ်ား ပါဝင္ျခင္း မရွိေစရ။

ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း

၁၀။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ကြဲျပားျခားနားမႈႏွင့္ မတူညီမႈမ်ားကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ခြဲျခားႏွိမ့္ခ် ဆက္ဆံ ရာေရာက္ေသာ သတင္းမ်ား အစီအစဥ္မ်ားကိုထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္ျခင္း မျပဳရ။ လူနည္းစုလူမ်ိဳးစု မ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားမ်ား၊ အ႐ြယ္မေရာက္ ေသးသူ လူငယ္မ်ား၊ အားနည္းခ်က္ ရွိေသာ အုပ္စုမ်ားႏွင့္ မသန္စြမ္းသူမ်ားအား ႐ိုက္ကူးေမးျမန္းရာတြင္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ မရွိဘဲ မၽွတစြာ ေဆာင္႐ြက္ရမည္။ ယင္းတို႔၏ အခြင့္အေရး မ်ားအား ျမႇင့္တင္ကာကြယ္သည့္ အစီအစဥ္ မ်ား ျဖစ္ရမည္။

Ooredoo နဲ႔ Mizzima ပူးေပါင္းျပီး အထူးဒီဂ်စ္္တယ္ ရုပ္သံလိုင္း ထုတ္လႊင့္ျပသမည္

ကေလးသူငယ္မ်ား

၁၁။ ၾကည့္႐ႈသူ၏ အသက္အပိုင္းအျခားကိုလိုက္၍ ႐ုပ္ရွင္ႏွင့္အစီအစဥ္မ်ားကို အမ်ိဳးအစား ခြဲျခား သတ္မွတ္ေဖာ္ျပ၍ ထုတ္လႊင့္ရမည္။ ညဦးပိုင္း အစီအစဥ္မ်ားတြင္ ကေလးသူငယ္မ်ားႏွင့္ မသင့္ေလ်ာ္သည့္ အစီအစဥ္မ်ားအား ထည့္သြင္းျခင္း မျပဳရ။

၁၂။ သတင္းႏွင့္အစီအစဥ္မ်ားတြင္ ထည့္သြင္းသည့္ လၽွပ္တစ္ျပက္႐ိုက္ကူးမႈ ပုံရိပ္ႏွင့္ အသံမ်ားသည္ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မႈ ရွိရမည္။ ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္ ပရိသတ္မ်ား၏ အျမင္အာ႐ုံႏွင့္ အၾကားအာ႐ုံကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ေလာက္သည့္ အထူးျပဳလုပ္ဖန္တီးခ်က္မ်ား ထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္ျခင္း မျပဳရ။

၁၃။ ကေလးသူငယ္မ်ားအား ႐ိုက္ကူးေမးျမန္းရာတြင္ မိဘအုပ္ထိန္းသူ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ရယူၿပီးမွ ႐ိုက္ကူး ထုတ္လႊင့္ရမည္။

၁၄။ ၁၄-၇-၁၉၉၃ ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ ဥပေဒအမွတ္ ၉/၉၃၊ အခန္း (၅) ကေလးသူငယ္၏ အခြင့္အေရးမ်ားပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို လိုက္နာရမည္။

ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္

၁၅။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ လူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္ကို မထိပါးေစဘဲ ေမးျမန္း ႐ိုက္ကူး ထုတ္လႊင့္ရမည္။

လိင္မႈဆိုင္ရာ၊ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္ လူမႈစံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ဖီလာျဖစ္ေသာ အျပဳအမူမ်ား

၁၆။ လိင္မႈဆိုင္ရာျပကြက္မ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္လူ႕က်င့္ဝတ္ေဖာက္ဖ်က္မႈဆိုင္ရာ ေဖာ္ျပမႈမ်ား၊ ျပစ္မႈမ်ား၊ ၾကမ္းတမ္းေသာစကားလုံးမ်ား သုံးႏႈန္းမႈႏွင့္ ပရိသတ္မ်ားမွ ေပးပို႔လာေသာ သတင္း စာသားမ်ားအား ထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္မႈတို႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အမ်ားလက္ခံထားသည့္ တင္ဆက္မႈပုံစံႏွင့္အညီ၊ ယဥ္ေက်း သိမ္ေမြ႕စြာႏွင့္ လူမႈက်င့္ဝတ္တန္ဖိုးမ်ားကို အေလးထား ေဖာ္ျပရမည္။

၁၇။ စစ္ပြဲႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈအေျခအေနမ်ား၊ မေတာ္တဆျဖစ္ရပ္ႏွင့္ အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားအား ေဖာ္ျပရာတြင္ေသဆုံး၊ ထိခိုက္၊ ဒဏ္ရာရရွိသူကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယင္းတို႔၏ ေဆြမ်ိဳး မိသားစု မ်ားကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခံစားခ်က္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ ထုတ္လႊင့္မႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္။

တရား႐ုံး

၁၈။ တရား႐ုံး သတင္းမ်ား ထုတ္လႊင့္ရာတြင္ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိသည့္ တရား႐ုံးမ်ားကို မထီမဲ့ျမင္ ျပဳရာေရာက္ေသာ၊ တရားစီရင္ေရးကို ထိပါးစြက္ဖက္ ေႏွာင့္ယွက္ေစေသာ ထုတ္လႊင့္ျခင္းမ်ား မျပဳရ။

၁၉။ သတင္းမ်ားထုတ္လႊင့္ရာတြင္ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာ တရား႐ုံးေတာ္က ျပစ္မႈထင္ရွား စီရင္ျခင္း မျပဳေသးသမၽွ ကလပတ္လုံး တရားစြဲဆိုခံရသူ သို႔မဟုတ္သံသယရွိခံ ရသူအား အျပစ္ကင္းစင္သူတစ္ဦး ျဖစ္သည္ဟု သေဘာပိုက္ရမည္။

ပံုႏွိပ္ေႀကာ္ျငာ ဒီဇိုင္းေတြအတြက္ သိထားသင့္တဲ႔ နည္းဥပေဒသမ်ား

ေ႐ြးေကာက္ပြဲ

၂၀။ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ ပါတီတစ္ခု၊ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးအတြက္ တိုက္႐ိုက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သြယ္ဝိုက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း စည္း႐ုံးလႈံ႔ေဆာ္ေပးရာ ေရာက္သည့္ ထုတ္လႊင့္မႈမ်ိဳး မျပဳရ။

၂၁။ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ ပါတီမ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏ စည္း႐ုံးလႈံ႔ေဆာ္သည့္ ေၾကာ္ျငာမ်ား ( Campaign Advertisemen t) ထည့္သြင္းျခင္းမျပဳရ။

၂၂။ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္ထားသည့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ အမိန္႔ႏွင့္ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) မွ ေရးသားထုတ္ေဝထားသည့္ ျမန္မာသတင္း မီဒီယာသမားမ်ားအတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ လမ္းၫႊန္စာအုပ္ပါ ေ႐ြးေကာက္ပြဲႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ သတင္းမီဒီယာသမားမ်ား ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္အခ်က္မ်ားကို သိရွိမွတ္သား လိုက္နာ ေဆာင္႐ြက္ရမည္။

ေၾကာ္ျငာ

၂၃။ ေၾကာ္ျငာထည့္သြင္းရန္မွအပ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင့္ျခင္း ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား၏ ထုတ္လႊင့္ခ်ိန္ကို ေရာင္းခ်ျခင္း မျပဳရ။

၂၄။ ေၾကာ္ျငာထုတ္လႊင့္ရာတြင္ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားသည္ စစ္မွန္မႈႏွင့္ အရည္အေသြး မွန္ကန္မႈရွိေၾကာင္း သက္ေသအေထာက္အထားႏွင့္ အခ်က္အလက္မ်ား အျပည့္အစုံ ပါဝင္ရမည္။

မွားယြင္းထုတ္လႊင့္မႈအတြက္ ျပင္ဆင္ခ်က္ထည့္သြင္းျခင္း

၂၅။ မွားယြင္းထုတ္လႊင့္မႈကို သိလၽွင္သိခ်င္း သို႔မဟုတ္ မွားယြင္းမႈမ်ားကို ေထာက္ျပလာ၍ နစ္နာမႈ တစ္စုံတစ္ရာ ရွိေၾကာင္း အမွန္တကယ္သိရွိပါက အဆိုပါ အမွားမ်ားအေပၚ ျပင္ဆင္ခ်က္ ကိုထည့္သြင္း ထုတ္လႊင့္ေပးရန္ တာဝန္ရွိသည္။

၂၆။ မွားယြင္းသည့္ ထုတ္လႊင့္ခ်က္ကို မွားယြင္းေၾကာင္း သိရွိၿပီးေနာက္ ၂၄ နာရီ အတြင္း သို႔မဟုတ္ အေစာဆုံး ျပင္ဆင္ေပးႏိုင္သည့္ အခ်ိန္တြင္၊ အမွားျပင္ဆင္ခ်က္ကို ထည့္သြင္းရမည္။ ထိုသို႔ ျပင္ဆင္ ထုတ္လႊင့္ရာတြင္ မူလထုတ္လႊင့္ခဲ့သည့္ အစီအစဥ္ႏွင့္ အနီးဆုံးအခ်ိန္တြင္ ထည့္သြင္း ထုတ္လႊင့္ရမည္။

သတင္းစာနဲ႔ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ေၾကာ္ျငာထည္႔သြင္းျခင္းရဲ႕ အားသာခ်က္မ်ား

အေထြေထြ

၂၇။ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင့္ျခင္း ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ႐ုပ္ပုံ၊ အသံ၊ ဓာတ္ပုံႏွင့္ မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ားကို ထုတ္လႊင့္ၿပီးေနာက္ အနည္းဆုံး (၃) လ ထိန္းသိမ္းထားရမည္။

၂၈။ သမိုင္းတန္ဖိုး ႀကီးမားေသာ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားႏွင့္ အသံထုတ္လႊင့္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား၏ မွတ္တမ္းတစ္စုံကို အမ်ိဳးသားေမာ္ကြန္းတိုက္ႏွင့္ အမ်ိဳးသားျပတိုက္သို႔ ေပးပို႔ရမည္။ ယင္းအစီအစဥ္မ်ား၏ မူပိုင္ခြင့္ကို မူပိုင္ခြင့္ပိုင္ရွင္ကသာ ပိုင္ဆိုင္သည္။

၂၉။ အျခားသူ တစ္ဦးဦး ေရးသားဖန္တီးေသာ သတင္း၊ ဓာတ္ပုံ၊ ကာတြန္း၊ ေဆာင္းပါးႏွင့္ ေၾကာ္ျငာမ်ား သို႔မဟုတ္ သတင္းစိတ္ကူးတစ္ခုခုကို ကူးယူျခင္း၊ အ႐ုပ္အသံ ႐ိုက္ကူးခ်က္မ်ားကို အျပည့္အဝ သို႔မဟုတ္ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ကူးယူျခင္း (Plagirism) မျပဳလုပ္ရ။

၃၀။ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ၿငိစြန္းေသာ သတင္း၊ ဓာတ္ပုံ၊ အ႐ုပ္ႏွင့္အသံ ဂရပ္ဖစ္ဖန္တီးခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းထုတ္လႊင့္ျခင္း မျပဳရ -
(က) အက်င့္သိကၡာ ပ်က္ျပားေစမည့္ ညစ္ညမ္းသည့္ ႐ုပ္ပုံမ်ား၊ အသံမ်ား၊ သ႐ုပ္ေဖာ္သေကၤတ မ်ား၊
(ခ) သိမ္ဖ်င္း႐ုန္႔ရင္းေသာ စကားအသုံးအႏႈန္းမ်ား
(ဂ) မမွန္ကန္ေသာ၊ အသေရပ်က္ေစေသာ ေၾကညာခ်က္မ်ား၊
(ဃ) ရာဇဝတ္မႈခင္း က်ဴးလြန္မႈကို အားေပးရာေရာက္ေသာ၊ အတုယူမွားႏိုင္ေသာ အသုံးအႏႈန္းမ်ားႏွင့္ အေသးစိတ္ျပကြင္း ျပကြက္မ်ား၊
(င) ကေလးသူငယ္မ်ား၏ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစသည့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ားႏွင့္ အေသးစိတ္ျပကြင္းျပကြက္မ်ား၊
(စ) သတ္ျဖတ္၊ ၫွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္းကို လိုသည္ထက္ပို၍ လြန္ကဲစြာ ေဖာ္ျပေသာ ျပကြင္းျပကြက္မ်ား၊
(ဆ) ဟီရိၾသတၱပၸတရားကင္းေသာ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈမ်ား၊ ကာမရာဂ လႈံ႔ေဆာ္မႈမ်ား ပါဝင္သည့္ ျပကြင္းျပကြက္မ်ား၊

၃၁။ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခန္းမ်ားတြင္ သုံးႏႈန္းသည့္ ေဝါဟာရႏွင့္ အျပဳအမူတို႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အညီသင့္ေလ်ာ္သည့္ေျပာဆိုျပဳမူမႈမ်ား ျဖစ္ရမည္။

၃၂။ သတင္းႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ား၊ ေၾကာ္ျငာမ်ားတြင္ စာတန္းေရးထိုးရာ၌ ျမန္မာစာေရးထုံးႏွင့္ သတ္ပုံသတ္ၫႊန္း မွန္ကန္စြာ ေရးသားေဖာ္ျပရမည္။ စကားလုံးအသုံးအႏႈန္းမ်ားသည္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဆီေလ်ာ္သည့္ အမ်ားလက္ခံထားသည့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ား ျဖစ္ရမည္။ ဘန္းစကား မ်ား သုံးႏႈန္းျခင္း မျပဳရ။

Ministry of Information