ႏုိင္ငံေရးပါတီ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ တသီးပုဂၢလ ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ
ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကတဲ့အခါ ေၾကာ္ျငာအားကုိ တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ ရယူအသုံးခ်ၾကတာ ထုံးစံပါ။ မၾကာေသးခင္ကမွ က်င္းပၿပီးစီးသြားတဲ့ ရန္ကုန္ စည္ပင္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း ေၾကာ္ျငာနည္းလမ္းေတြ သုံးစြဲၾကတာ ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။
အိမ္နီးနားခ်င္း ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ အိႏိၵယႏုိင္ငံမွာ ယခုအခါ Lok Sabha Election 2019 ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ အင္အားရွိ ပါတီႀကီးႏွစ္ခု ျဖစ္တဲ့ BJP နဲ႔ TDP တုိ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကတာမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလ ေၾကာ္ျငာတုိက္ပြဲကုိလည္း ဆင္ႏႊဲၾကတယ္။ Google ပလက္ေဖာင္းေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ သုံးစြဲၾကသလဲဆုိတာကုိ အိႏိၵယ ဂူးဂဲ ပြင့္လင္းျမင္သာ အစီရင္ခံစာ Google India Transparency Report က အခ်ိန္နဲ႔ တစ္ေျပးညီ ထုတ္ျပန္ေၾကညာေပးတယ္။
ဧၿပီလ ၄ ရက္ ၾကာသပေတးေန႔မွာ ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံခ်က္မွာ TDP ရဲ႕ Ad Spend က BJP ကုိ ေက်ာ္တက္သြားတာ ေတြ႕ၾကရတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၉ ရက္မွ ဧၿပီလ ၄ ရက္အထိ တုိင္းတာထားတဲ့ Ad Spend ေၾကာ္ျငာစရိတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၄၅ ရက္တာ ကာလအတြင္းမွာ ႏုိင္ငံေရး ေၾကာ္ျငာ စုစုေပါင္း ၈၃၀ ေၾကာ္ျငာခဲ့ၾကၿပီး ေၾကာ္ျငာစရိတ္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ငါးသိန္းခြဲနီးပါး သုံးစြဲခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ အစီရင္ခံစာမွာ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
ဘယ္ေလာက္ေတာင္ သုံးၾကသလဲ။
ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံခ်က္မွာ ေငြပမာဏေတြကို အိႏိၵယႏုိင္ငံသုံးေငြ ႐ူပီ နဲ႔ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ ေငြလဲႏႈန္းက အေမရိကန္ ၁ ေဒၚလာကုိ ရူပီ ၇၀ ၀န္းက်င္ ရွိတာကုိ အင္တာနက္မွတစ္ဆင့္ သိရတယ္။
ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၉ ရက္မွ ဧၿပီလ ၄ ရက္အထိ ကာလအတြင္းမွာ -
TDP က အင္တာနက္ေပၚမွာ ေၾကာ္ျငာခုေရ ုစုစုေပါင္း ၈၉ ခု သုံးစြဲထားၿပီး ေၾကာ္ျငာခ ရူပီ တစ္ကုေဋခြဲ ကုန္က်တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ အသုံစရိတ္ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၄၀% ကုိ ေၾကာ္ျငာစရိတ္ Ad Spend မွာ သုံးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီကာလမွာ BJP က ႐ူပီ ၁ ဒသမ ၂ ကုေဋ သုံးစြဲထားၿပီး ဗီဒီယုိ ၅၅၄ ခု အင္တာနက္မွာ တင္တဲ့အျပင္ ၀က္ဘ္ဆုိက္ banner ေၾကာ္ျငာေတြကိုလည္း သုံးစြဲတယ္။
Congress ပါတီကေတာ့ ရူပီ ငါးေသာင္း ေလးေထာင္ကုိသာ သုံးစြဲထားၿပီး ေၾကာ္ျငာခုေရ ၁၄ ခုကုိသာ အင္တာနက္ေပၚမွာ သုံးစြဲခဲ့တာမုိ႔ အင္တာနက္ေၾကာ္ျငာတုိက္ပြဲမွာ အမ်ားႀကီး ျပတ္က်န္ခဲ့ပါၿပီ။
TDP က ေၾကာ္ျငာေတြကုိ Google မွာ ထုတ္လႊတ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီအတြက္ ႏုိင္ငံေရး သုေတသနႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ အတုိင္ပင္ခံလုပ္ငန္း Pramanya Strategy Consulting Private Limited က တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့တယ္။ ဗီဒီယုိေတြနဲ႔ banner ad ေတြကုိေတာ့ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေဈးကြက္ေဖာ္ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္း Digitant Consulting Pvt Ltd ကုိ အလုပ္အပ္ႏွံၿပီး ေစခုိင္းခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
BJP နဲ႔ Congress တုိ႔က ေၾကာ္ျငာကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေျဖၾကားေျပာဆုိျခင္း မရွိဘူးလုိ႔ သတင္းတစ္ပုဒ္မွာ ဖတ္႐ႈရပါတယ္။
Twitter, Google, Facebook, နဲ႔ YouTube တုိ႔က ႏုိင္ငံေရးေၾကာ္ျငာတစ္ခုကုိ ေၾကာ္ျငာဖုိ႔အတြက္ election commission of India (ECI) မွ ခြင့္ျပဳခ်က္လက္မွတ္ကုိ တင္ျပဖုိ႔ ျပ႒ာန္းထားၾကပါတယ္။ အမတ္ေလာင္းေတြ အေနျဖင့္ ဆုိရွယ္မီဒီယာ သုံးစြဲမႈကုိ ECI ထံ တင္ျပအသိေပးဖုိ႔ လုိအပ္ေၾကာင္းလည္း အဲဒီ ေကာ္မရွင္က ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။
ေပၚလစီ ၿငိရင္ ေၾကာ္ျငာေပးျခင္း မျပဳ
အဲဒီပြင့္လင္းျမင္သာ အစီရင္ခံခ်က္မွာ ေၾကာ္ျငာအမ်ားအျပားတုိ႔ဟာ Google ရဲ႕ ေၾကာ္ျငာ ေပၚလစီကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ေနတာမုိ႔ ေၾကာ္ျငာေတြကို တားျမစ္ခဲ့တယ္လုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
“ကၽြႏု္ပ္တုိ႔၏ ေၾကာ္ျငာမူ၀ါဒမ်ားမွာ တစ္ခုခု ၿငိစြန္းေနသည့္ ေၾကာ္ျငာတစ္ခုကုိ မူ၀ါဒ ခ်ဳိးေဖာက္သည့္ ေၾကာ္ျငာတစ္ခုအျဖစ္ အမွတ္အသားျပဳၿပီး ေၾကာ္ျငာေနျခင္းကုိ ရပ္ဆုိင္းထားလုိက္ပါသည္။ ထုိသုိ႔ ရပ္ဆုိင္းခံလုိက္ရသည့္ ေၾကာ္ျငာသည္ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔၏ ပါ၀င္အေၾကာင္းျခင္းရာ မူ၀ါဒမ်ားကုိ ၿငိစြန္းျခင္းေၾကာင့္ ရပ္ဆုိင္းခံရျခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကာ္ျငာမ်ားကုိ မည္သုိ႔ တင္သြင္းရမည္ဆုိသည္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ မူ၀ါဒမ်ားအရ ၿငိစြန္းလွ်င္လည္း ေၾကာ္ျငာကုိ ရပ္ဆုိင္းသည္”
Google Ads အေနျဖင့္ support လုပ္တဲ့ ဘာသာစကားကုိ သုံးစြဲထားဖုိ႔လည္း လုိပါတယ္။ အိႏိၵယ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ အဂၤလိပ္၊ ဟိႏီၵ၊ ဘဂၤလီ၊ တဲလဂူ ဘာသာစကားမ်ားကုိ သုံးစြဲခြင့္ ေပးထားပါတယ္။
လူသိရွင္ၾကား အသိေပး
ႏုိင္ငံတစ္ခုအတြက္ အေရးပါတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ျဖစ္ေစ၊ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲအတြက္ျဖစ္ေစ Google နဲ႔ Facebook တုိ႔မွာ ေၾကာ္ျငာတင္ရင္ အဲဒီေၾကာ္ျငာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ပြင့္လင္းျမင္သာ အစီရင္ခံစာမ်ားျဖင့္ လူထုကုိ လူသိရွင္ၾကား အသိေပးဖုိ႔ စီမံထားၾကတယ္။ အင္တာနက္ ပလက္ေဖာင္းကုိ ႏုိင္ငံေရး မဲဆြယ္မႈအတြက္ သုံးစြဲတဲ့အေပၚ စုိးရိမ္မကင္း ျဖစ္ၾကရတာမုိ႔ ယခုလုိ စီမံေပးထားၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
Google က အိႏိၵယအတြက္ election ads policy ကုိ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ စတင္ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရးေၾကာ္ျငာေတြကုိ ေၾကာ္ျငာမယ့္လုပ္ငန္းက ဦးစြာပထမ ေၾကာ္ျငာရွင္က Google မွာ စိစစ္အတည္ျပဳခ်က္ ရယူဖုိ႔ လုိပါတယ္။ Google ရဲ႕ ခြင့္ျပဳသေဘာတူခ်က္ကုိ ရရွိၿပီးတဲ့အခါမွာ
Election Commission of India (ECI) ထံမွာ အတည္ျပဳခြင့္ျပဳလက္မွတ္ ရယူဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ၿပီးမွ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ေၾကာ္ျငာေတြ တင္လုိ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲဒီလုိ Google က ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ေၾကာ္ျငာေတြ တင္တာကုိ Political Advertising Transparency Report ျဖင့္ လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ျပန္ေပးတဲ့အျပင္ ရွာေဖြၾကည့္ရႈႏုိင္ဖုိ႔ Political Ads Library ကုိလည္း စီစဥ္ေပးထားပါတယ္။
“၂၀၁၉ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ ေနာက္တက္မယ့္ အစုိးရကုိ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ဖုိ႔ အိႏိၵယႏုိင္ငံသား သန္း ၈၅၀ မဲေပးၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ မွန္းထားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔က ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အျပင္းအထန္ စဥ္းစားၾကတယ္။ အိႏိၵယရဲ႕ ဒီမုိကေရစီလမ္းစဥ္ကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လုိ ေထာက္ကူေပးမလဲ။ ၿပီးေတာ့ ကမၻာတစ္လႊားမွာ ရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ ဘယ္လုိ ေထာက္ကူေပးမလဲဆုိတာ စဥ္းစားၾကတယ္” လုိ႔ Google India ရဲ႕ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးတစ္ဦးက ဘေလာ့မွာ တင္ျပထားတယ္။
Facebook ေပၚမွာ ဘယ္သူ ႏုိင္ေနသလဲ
Lok Sabha Election 2019 အႀကိဳကာလ ႏုိင္ငံေရးေၾကာ္ျငာ သုံးစြဲပုံေတြကုိ သုံးသပ္ၾကည့္ရင္ TDP ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ ေၾကာ္ျငာေအဂ်င္စီေတြက Google Ad ကုိ အားျပဳၿပီး BJP က Facebook ကုိ အားျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၇ ရက္မွ မွ မတ္လ ၂ ရက္ အထိ ကာလအတြက္ ဆန္းစစ္ခ်က္အရ Facebook မွာ BJP က ေၾကာ္ျငာစရိတ္ အမ်ားဆုံး သုံးထားတာ ေတြ႕ၾကရတယ္။
Facebook အိႏိၵယ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ Ad Library report ကုိ မၾကာေသးခင္က စီစဥ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ရွာေဖြၾကည့္႐ႈႏုိင္ေအာင္ တံခါးေတြ ဖြင့္ေပးထားတယ္။ ႏုိင္ငံေရး၊ တုိင္းျပည္အတြက္ အေရးႀကီး/အေရးပါတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ဆက္ႏႊ္ယ္မႈ ရွိေသာ ေၾကာ္ျငာမ်ား Facebook ျဖစ္ေစ၊ Instagram ျဖစ္ေစတြင္ ေၾကာ္ျငာသမွ်တုိ႔ကုိ ၾကည့္ရႈေလ့လာႏုိင္သည္လုိ႔ ဆုိထားပါတယ္။
ႏုိင္ငံေရးေၾကာ္ျငာေတြကို Google မွာထက္ Facebook မွာ ပုိသုံးၾကၿပီး ခုေရအရလည္းေကာင္း၊ ေၾကာ္ျငာစရိတ္ Ad Spend အရ လည္းေကာင္း Facebook မွာ သုံးစြဲၾကတာက အျပတ္အသတ္ ပုိမ်ားေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။
ေဖေဖာ္၀ါရီလဆန္းက စလုိ႔ မတ္လကုန္အထိ ႏုိင္ငံေရးေၾကာ္ျငာ ခုေရ စုစုေပါင္း ၅၁၈၁၀ ခုကုိ Facebook မွာ ေၾကာ္ျငာခဲ့ၾကၿပီး Google Ads မွာေတာ့ ၈၃၁ ခုကုိသာ ေၾကာ္ျငာခဲ့ၾကပါတယ္။
လက္ရွိ အာဏာရပါတီ BJP ရဲ႕ MyGov India အမည္ရွိ Facebook page မွာ ဗဟုိအစုိးရက ေၾကာ္ျငာစရိတ္ အမ်ားအျပား သုံးစြဲၿပီး ေၾကာ္ျငာလ်က္ ရွိတာမုိ႔ Facebook အတြက္ ေငြ၀င္လမ္း ေျဖာင့္ေနေစပါတယ္။
အစုိးရရဲ႕ MyGov India အပါအ၀င္ top 10 political advertisers ေတြထဲမွာ ၈ ခုက BJP န႔ဲ ႏွီးႏြယ္ေနတဲ့ page ေတြျဖစ္ၿပီး ရူပီ ၂ ဒသမ ၃ ကုေဋကုိ Facebook ads အတြက္ သုံးထားပါတယ္။
ပါတီေတြကုိ ၀န္းရံထားတဲ့ Pages ေတြလည္း ရွိေနၿပီး အဲဒီ Page ေတြမွာ ေထာက္ခံတဲ့ ပါတီကုိ အတိအလင္း ေျပာဆုိတာ ရွိသလုိ မေျပာဆုိတာလည္း ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီ Page ေတြမွာလည္း ေၾကာ္ျငာစရိတ္ေတြ သုံးစြဲတာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ရွိေနပါတယ္။
အခုလုိ Google နဲ႔ Facebook တုိ႔က ႏုိင္ငံေရးမဲဆြယ္မႈအတြက္ သုံးစြဲတဲ့ ေၾကာ္ျငာစရိတ္ေတြကုိ ပြင့္လင္းျမင္သာ ထုတ္ျပန္ေပးတာေၾကာင့္ အဲဒီေၾကာ္ျငာအသုံးစရိတ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေ၀ဖန္မႈေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီလုိ ကုန္က်တဲ့ေငြေတြကုိ မဲထည့္ရမယ့္ ျပည္သူလူထုအတြက္ အက်ဳိးရွိမယ့္ေနရာေတြမွာ သုံးစြဲေပးဖုိ႔ စိတ္ကူးမရွိဘူးလားဆုိတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးေတြ အသံက်ယ္က်ယ္ ထြက္ေပၚေနပါေၾကာင္း။
