ေအာင္ျမင္သူႏွင့္ က်ဆုံးသူ

အီးပီ(EP)လုိ႔ အတုိေကာက္ ေခၚေ၀ၚၾကတဲ့ စိတ္ခံစားမႈေဟာကိန္း (Emotional Prediction) စြမ္းရည္ ထက္ျမက္သူဟာ လူေတြ မ်က္ႏွာမထား တတ္ဘဲ အေနရခက္ေနတာကုိ ေျပျပစ္ေအာင္ ေျပာဆုိၿပီး အခ်ိတ္အဆက္ျပဳတယ္။

စိတ္ထဲ သက္ေသာင့္ သက္သာ ရွိေအာင္ ေျပာဆုိေပးတယ္။
လူတခ်ဳိ႕မွာ အခုလုိ သူတစ္ပါးရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈ ကုိ သိႏုိင္တဲ့ ၀မ္းတြင္းသိ ရွိထားၾကတယ္။ လူအမ်ား စုမွာေတာ့ မရွိၾကဘူး အီးပီက နက္နဲတယ္။ ကုိယ့္ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈေတြ ဘယ္လုိ ျဖစ္မလဲဆုိတာကုိေတာင္ မခန္႔မွန္းတတ္ၾကဘူး။

ဒီေတာ့ သူတစ္ပါးအတြက္ သိဖုိ႔ဆုိတာ ေ၀းေရာ။
Journal of Personality and Social Psychology မွာ စမ္းသပ္မႈတစ္ခုအေၾကာင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေဖာ္ျပထားတာမွာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္း သားေတြကုိ အတန္းတင္ စာေမးပြဲႀကီး ေျဖရခါနီး တစ္ပတ္အလုိနဲ႔ ေျဖဆုိၿပီးတဲ့ တစ္ပတ္အတြင္း စိတ္ ထဲ ဘယ္လုိေနသလဲ ဆုိတာ ေျပာျပခိုင္းတယ္။

ေအာင္စာရင္း ထြက္ခါနီး တစ္ပတ္အလုိမွာလည္း စိတ္ထဲ ဘယ္လုိေနသလဲဆုိတာ ေမးျမန္းတယ္။ ေအာင္တယ္ဆုိရင္ စိတ္ထဲ ဘယ္လုိ ေနမလဲ။ က် တယ္ ဆုိရင္ စိတ္ထဲ ဘယ္လုိေနမလဲ အတိအက် ေျပာျပပါ ဆုိတဲ့ေမးခြန္းကုိ ေျဖဆုိခုိင္းတယ္။

တိတိပပ ေျဖဆုိႏုိင္တဲ့သူဦးေရ မဆုိစေလာက္ပဲ ရွိတယ္။ မိမိရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈဆုိင္ရာ တုံ႔ျပန္မႈကုိ ေျပာျပႏုိင္တဲ့သူ အေတာ္နည္းပါးပါတယ္။
အီးပီ စြမ္းရည္ ေကာင္းရင္ သူတစ္ပါးေတြရဲ႕ စိတ္ထဲ ဘယ္လုိေနမလဲဆုိတာကုိ သူတုိ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ ကုိယ္ သေဘာမေပါက္ေသးခင္မွာ သင္ သိေနပါလိမ့္ မယ္။ အဲဒီလုိ သိၿပီဆုိရင္ သူတုိ႔နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္လုိ႔ ရ သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

လုိက္ေလ်ာညီေထြစြာျဖင့္ေပါင္း ဖက္လုိ႔ ရသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလုိ ျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ စီအီးအုိတစ္ေယာက္ ျဖစ္ဖုိ႔ မလုိပါဘူး။ ဘ၀ရဲ႕အျမင့္ မားဆုံး ရည္မွန္း ခ်က္ေတြကုိ အထေျမာက္ဖုိ႔အတြက္ အီးပီ လုိပါ တယ္။

မိတ္ေဆြေတြရဖုိ႔၊ ေမတၲာကုိ ရဖုိ႔၊ ပုိေကာင္းတဲ့အလုပ္ကုိ ရဖုိ႔ ၊ လူေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းဖုိ႔ အီးပီ လုိပါတယ္။

အီးပီနဲ႔ အီးအုိင္ ဘာကြာသလဲ
အီးပီဆုိတာ စိတ္ခံစားမႈ ေဟာကိန္း (Emotio-nal Prediction) ျဖစ္ၿပီး အီးအုိင္ဆုိတာ စိတ္ခံစားမႈညဏ္ရည္ညဏ္ကဲ(Emotional Intelligence) ျဖစ္ ပါတယ္။
ဒင္နီယယ္ ဂုိမင္းက Emotional intelligence ဆုိတဲ့အမည္နဲ႔ စာအုပ္ေရးသားၿပီး ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ အီးအုိင္မွာ ပါ၀င္ေနတာေတြက
(၁)မိမိ၏ စိတ္ခံစားမႈမ်ားကုိ သိျခင္း
(၂)မိမိ၏ စိတ္ခံစားမႈမ်ားကုိ ကုိင္တြယ္လုပ္ကုိင္ေပး
ျခင္း
(၃)ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ ေစ့ေဆာ္ျခင္း
(၄)သူတစ္ပါးတုိ႔၏ စိတ္ခံစားမႈမ်ားကုိ အသိအမွတ္
ျပဳေပးျခင္း
(၅)ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးကုိ ကုိင္တြယ္ေပးျခင္း
တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အီးပီဟာ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံ ေရးမွာ ေနာက္ထပ္အလႊာခံတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

အီးပီကုိ ရထားရမယ္ဆုိတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ရွိေနရမယ္။ တစ္ခုခု လုပ္လုိက္တာ၊ တစ္ခုခု ေျပာ လုိက္တဲ့အေပၚမွာ တုံ႔ျပန္တဲ့ အေနျဖင့္ လူတစ္ဦးရဲ႕ စိတ္ထဲ ေလာေလာဆယ္မွာနဲ႔ ေနာက္ေနာင္မွာ ဘယ္လုိခံစားမႈေတြ ရွိမလဲဆုိတာ ခန္႔မွန္းေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ၿပီးရင္ အဲဒီခံစားမႈေတြနဲ႔ လုိက္ေလ်ာညီ ေထြစြာျဖင့္ မိမိရဲ႕ အျပဳအမူကုိ ျပဳမူေျပာဆုိေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈေတြနဲ႔အတူ သူတုိ႔ရဲ႕ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ တန္ဖုိးထားျခင္းနဲ႔ သူတုိ႔ကုိ ဆက္ ဆံႏုိင္မယ္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ မိမိရဲ႕ ကုိယ့္ကုိယ္ ကုိယ္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈေတြ အားတုိးမယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ ခင္တြယ္မႈေတြကုိ ရရွိမယ္။ တျခားသူေတြရဲ႕ စိတ္ ခံစားမႈေတြကုိ သိရွိတုံ႔ျပန္ေပးတဲ့အက်င့္ သင့္ထံမွာ ရွိေနတာကုိ မၾကာခင္မွာ ရရွိလာပါလိမ့္မယ္။ ဒီအခါမွာ ေကာင္းက်ဳိးျပဳတဲ့ တုံ႔ျပန္ခ်က္ေတြကုိ လူ တုိင္းထံမွ သင္ ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလုိ တုံ႔ျပန္ ၾကတဲ့သူ အမ်ားစုဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ မသိစိတ္ကေန တုံ႔ျပန္ေပး မိၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ၀မ္းတြင္းသိကေန တုံ႔ျပန္တာျဖစ္လုိ႔ ဦးေႏွာက္နဲ႔ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈေတြ လုပ္ၿပီးမွ တုံ႔ျပန္တာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူး။ ဒီေတာ့ ျမန္ဆန္ ပါတယ္။
မဲကြန္ ဂလက္၀ဲရဲ႕ က်က်နန သုေတသနလုပ္ ထားတဲ့ Blink လုိ႔ အမည္ေပးထားတဲ့ စာအုပ္မွာ ဒီအေျခခံသေဘာတရားကုိ သက္ေသထူျပထားၿပီး ေရပန္းစားေစခဲ့ပါတယ္။ မျမင္ရတဲ့ တကယ့္လက္ ေတြ႕အမွန္ကုိ လူေတြ သံသယကင္းေစခဲ့တဲ့ စာအုပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေျခခံသေဘာတရားက အလွည့္ အေျပာင္း ျဖစ္ေအာင္ ၀င္ကစားေပးတယ္။

ေမတၱာ တည္တံ့ဖုိ႔ အီးပီဟာ ပဓာနက်တယ္။
တစ္ဦးကုိ တစ္ဦးက ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ျဖင့္ အတူ တကြ ရွိခဲ့ၾကသူတဲ့သူေတြ အတူလက္တြဲၿပီး ကုမၸဏီ ထူေထာင္လုပ္ကုိင္ၾကသူေတြ ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ ေနာက္ဆုံးမွာ တစ္ဦးကုိ တစ္ဦးက မႏွစ္ၿမိဳ႕တဲ့အျဖစ္ ကုိ ေရာက္သြားတာ ကၽြန္မ မၾကာခဏ ေတြ႕ခဲ့ဖူး ပါတယ္။
လူေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ ေပါက္ကြဲႏုိင္တဲ့ စိတ္ခံစား မႈေတြကုိ ရင္ဘတ္ထဲမွာ သိမ္းထားၾကေတာ့ စနက္ တံတန္းလန္းနဲ႔ ဗုံးလုိ ျဖစ္ေနတယ္။ တစ္ရက္မွာေတာ့ သူက သူ႔သေဘာနဲ႔ခ်ည္း လုပ္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာဆုိမိ ပါတယ္။ အခုလုိ လက္တြဲထားရတာအတြက္ အသာ စံရတာေတြထက္ အနာခံရတာေတြက ပုိမ်ားေန တယ္လုိ႔ တြက္ခ်င့္တယ္။ အဲဒီအခါ လက္တြဲေဖာ္ ႏွစ္ဦးထဲမွ တစ္ဦးက စနက္တံကုိ ဆြဲျဖဳတ္လုိက္ပါ ေတာ့တယ္။ ေပါက္ကြဲကုန္တယ္။ ထိခုိက္နစ္နာတာ ေတြက ျပင္းထန္တယ္။ လက္တြဲျဖဳတ္လုိက္ၾကတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရးသမားေတာ္ေတြနဲ႔ စိတ္ပညာရွင္ ေတြက သုခ-ဒုကၡ အေျခခံသေဘာတရား(pleasure-pain principle)လုိ႔ အသိအမွတ္ျပဳေပးခဲ့တာ ဘီစီ ၃၀၀ ကတည္းက ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကိစၥကုိ ဂရိ အေတြးအေခၚသမား အီပီကူးရပ္စ္(Epicurus)က ေပထက္အကၡရာ တင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ စိတ္ပညာ တစ္ေခတ္ ေျပာင္းေစခ့ဲသူ ဆစ္ဂမန္ ဖ႐ိြဳက္က သူ႔ရဲ႕ က်မ္းႀကီးက်မ္းခုိင္ေတြမွာ ဒီကိစၥကုိ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အခုေခတ္မွာေတာ့ လူအမ်ားကုိ တုိက္တြန္းႏႈိးေဆာ္ သူ တုိနီ ေရာ္ဘင္က သူ႔ရဲ႕ သီအုိရီကုိ တင္ျပခဲ့တယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္သုခဆီကုိ လူေတြ ေျပးၾကတယ္။ ဒုကၡေတြ ဆီကေန လူေတြ ထြက္ေျပးၾကတယ္တဲ့။
သုခ-ဒုကၡ အေျခခံသေဘာတရားဟာ ကၽြန္မ တုိ႔ အားလုံးရဲ႕ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးအေပၚအက်ဳိး သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိေနပါတယ္။ သင္က တစ္ေယာက္ေယာက္ကုိ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ျဖင့္ အႏုတ္ သေဘာေဆာင္တဲ့ စိတ္ခံစားမႈေတြ ေပးေပါင္းမ်ား လာရင္ သူက သင့္ကုိ ဖဲၾကဥ္ပါလိမ့္မယ္။ သူက သင္နဲ႔ ေတြ႕တုိင္း စိတ္ေအးစရာကုိ ရေနတယ္ဆုိရင္ သင့္ကုိ တေလးတစားနဲ႔ ခင္တြယ္ပါလိမ့္မယ္။ တစ္စုံတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဘ၀မွာ သင္ရဲ႕ အေသးအမႊား တုိ႔ထိခ်က္ ကေလးေတြ ေပါင္းစုသြားတာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီေနရာမွာ ေျမႇာက္လုံးပင့္လုံးေတြ ေျပာဆုိဖုိ႔၊ ခ်ီးမြမ္းစကားေတြ ေျပာဆုိေနဖုိ႔ ေျပာေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။
အဲဒါက ေဒးလ္ ကားနက္ဂ်ီရဲ႕ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ေပါင္း ၇၀ တုန္းကဟာ ေတြပါ။ အခုအခါ ေျဗာင္က် တဲ့ ခ်ီးမြမ္းျခင္းေတြဟာ ခြတီးခြတျဖစ္ေနၿပီး ေပၚတင္ ႀကီး ျဖစ္ေနပါတယ္။ လူအမ်ားထံမွ ေလးစားသမႈနဲ႔ ခင္တြယ္မႈေတြ ရရွိဖုိ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ မေနာလိပ္ျပာဆီကုိ ေရာက္တဲ့အထိ တူးဆြဖုိ႔ လုိပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ ဆတ္ဆတ္ထိမခံတဲ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိယ္ တန္ဖုိးထား ျခင္းရဲ႕ တည္ေနရာ၊ အရြယ္အစားနဲ႔ ပုံပန္းသဏၭာန္ ေတြကုိ သိေအာင္ လုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြ ျပည့္စုံစြာ သိရၿပီဆုိရင္ သူတုိ႔ရဲ႕ စိတ္လႈပ္ရွားခံစား မႈေတြကုိ တိက်မွန္ကန္စြာျဖင့္ ခန္႔မွန္းေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ရွိရွိ တု႔ံျပန္ေပးႏုိင္မွာျဖစ္ၿပီး သူဟာ သင္နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေနတယ္လုိ႔ ခံစားမိေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တစ္ဖက္သတ္ ကုိယ့္ဖက္ကုိပဲ ၾကည့္ၿပီး ျပဳမူ ေျပာဆုိရင္ေတာ့ တစ္ဖက္သားမွာ အပ္ခၽြန္စူးသလုိ အေသးအမႊား နာက်င္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဆူးဒဏ္ရာေတြ က်န္ရစ္ေစပါတယ္။ အပ္ဖ်ားက ေသးေသးကေလးျဖစ္ေပမဲ့ သင့္ကုိ ေနာက္တစ္ ႀကိမ္ဆုံခ်င္တဲ့ ဆႏၵေတြကို ေလပူေဖာင္းထဲက ေလ ေတြ အပ္ဖ်ားနဲ႔ အေပါက္ေဖာက္ၿပီး ထုတ္လုိက္သလုိ ျပားခ်ပ္ကုန္ခန္းသြားေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သင့္ကုိ အကူအညီေပးခ်င္စိတ္ေတြလည္း ျပားခ်ပ္ကုန္ခန္း သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

WMA